Η βραχυθεραπεία είναι μια μορφή θεραπείας για τον καρκίνο του προστάτη, όπου ραδιενεργοί κόκκοι ιωδίου 125 (Ι125) τοποθετούνται μόνιμα εντός του προστάτη αδένα. Ο διεθνής όρος «Βραχυθεραπεία» επιλέχθηκε λόγω του αρχαίου ελληνικού «βραχύ» για να υποδηλώσει οτι η ραδιενέργεια χορηγείται απευθείας στον καρκινικό ιστό. Αυτό σε αντιδιαστολή με την παραδοσιακή εξωτερική ακτινοβολία, όπου η ραδιενέργεια χορηγείται μέσω υγιών ιστών πρίν προσεγγίσει τον προστάτη. Η βραχυθεραπεία παρέχει υψηλότερη και περισσότερο εντοπισμένη ακτινοβολία στον προστάτη ενώ ταυτόχροναελαχιστοποιεί τη δράση της στα γειτονικά όργανα, όπως η ουροδόχος κύστη και το ορθό.
Οι ραδιενεργοί κόκκοι είναι μικρά «δοχεία» τιτανίου (4.5 χιλιοστά μήκος επί 0.8 χιλιοστά διάμετρο) τα οποία περιέχουν το ραδιενεργό ισότοπο ιώδιο 125. Ο χρόνος ημίσειας ζωής (το χρονικό διάστημα που απαιτείται ώστε η ραδιενέργεια του να μειωθεί στο μισό) είναι περίπου 60 ημέρες, το οποίο σημαίνει ότι το μεγαλύτερο τμήμα της ραδιενέργειας απελευθερώνεται μέσα στον προστάτη κατά τους πρώτουςτρείς μήνες. Οι κόκκοι εξακολούθουν να είναι βιολογικά ενεργοί συνολικά για περίπου 9 μήνες. Μετά καθίστανται ουσιαστικά ανενεργοί.
Μακροχρόνια αποτελέσματα απο τις ΗΠΑ ασθενών που υπεβλήθησαν σε βραχυθεραπεία μέχρι και 15 χρόνια πρίν, δείχνουν πως αποτελεί μιαπολύ αποτελεσματική μορφή θεραπείας για ασθενείς με εντοπισμένο καρκίνο του προστάτη.
Η βραχυθεραπεία συγκρινόμενη με τις άλλες θεραπείες (ριζική προστατεκτομή και εξωτερική ακτινοβολία) φαίνεται να είναι εξίσου αποτελεσματική, αλλά παρουσιάζει λιγότερες ανεπιθύμητες ενέργειες και επιπλοκές.
Παρόλα αυτά η βραχυθεραπεία δεν είναι η μόνη αποτελεσματική μορφή θεραπείας για τον καρκίνο του προστάτη και κάποιοι ασθενείς ίσως έχουν ένδειξη για κάποια άλλη μορφή θεραπείας.
Κατά την πρώτη επίσκεψη ή επίσκεψη αξιολόγησης θα γνωρίσετε τον ιατρό ουρολόγο υπεύθυνο βραχυθεραπείας. Θα αρχίσουμε με ένα γενικό ιστορικό που θα αφορά προηγούμενες ασθένειες, χειρουργικές επεμβάσεις, φάρμακα κτλ.
Θα ακολουθήσει δακτυλική εξέταση του προστάτη για να καθοριστεί το στάδιο του καρκίνου. Στην συνέχεια ένα ανώδυνο διορθικό υπερηχογράφημα του προστάτη για να προσδιοριστεί το μέγεθος του.
Θα σας ζητηθεί να συμπληρώσετε ενα σύντομο ερωτηματολόγιο για τον καθορισμό τυχόν συμπτωμάτων ούρησης. Επίσης θα σας έχει ζητηθεί εκ των προτέρων να έρθετε στο ιατρείο με σχετικά γεμάτη ουροδόχο κύστη. Αυτό γιατί θα χρειαστεί να ουρήσετε σε ειδικό μηχάνημα (ουροροομετρία) και στη συνέχεια θα μετρήσουμε με τη βοήθεια υπερήχου το υπόλοιπο ούρων που παρέμεινε στην ουροδόχο κύστη.
Θα ακολουθήσει συζήτηση σχετικά με το στάδιο και το βαθμό του καρκίνου καθώς και το κατά πόσο είστε ιδανικός υποψήφιος για βραχυθεραπεία.
Στο τέλος αυτής της αρχικής επίσκεψης αν είστε ιδανικός υποψήφιος για βραχυθεραπεία και αποφασίσετε να επιλέξετε αυτήν τη μορφή θεραπείας, θα οργανώσουμε μαζί τις επόμενες πιθανές ημερομηνίες.
Ιδανικοί ασθενείς για βραχυθεραπεία είναι αυτοί στους οποίους υπάρχει μεγάλη πιθανότητα ο καρκίνος να είναι περιορισμένος στον προστάτη χωρίς επέκταση σε εγγύς ή απομακρυσμένα όργανα. Σε ορισμένες περιπτώσεις, όταν υπάρχουν ενδείξεις πως ο καρκίνος έχει επεκταθεί σε μικρή έκταση σε γειτονικούς ιστούς, ο ασθενής μπορεί να υποβληθεί σε θεραπεία πέντε εβδομάδων με εξωτερική ακτινοβολία πριν τη βραχυθεραπεία. Αυτός ο συνδυασμός επιτρέπει τη θεραπεία μεγαλύτερου εύρους ιστών γύρω απο τον προστάτη.
Η ομάδα της βραχυθεραπείας θα σας συμβουλεύσει κατά πόσο είστε ιδανικοί υποψήφιοι για βραχυθεραπεία. Ασθενείς ιδανικοί για βραχυθεραπεία συνήθως έχουν τα ακόλουθα χαρακτηριστικά:
Η βραχυθεραπεία του προστάτη πραγματοποιείται σε δύο στάδια. Το πρώτο στάδιο ονομάζεται «Μελέτη όγκου» ενώ το δεύτερο, που ονομάζεται «Εμφύτευση κόκκων» μπορεί να γίνει είτε αμέσως μετά (Real-time τεχνική) ή περίπου τέσσερις εβδομάδες αργότερα (τεχνική Seattle).
Πρόκειται για ένα λεπτομερή διορθικό υπέρηχο που συνήθως πραγματοποιείται σα θεραπεία ημέρας (δεν απαιτείται παραμονή στο νοσοκομείο) υπό γενική ή τοπική αναισθησία. Την προηγούμενη της επέμβασης θα πρέπει να λάβετε κάποιο υπακτικό για προετοιμασία εντέρου, προκειμένου το ορθό να είναι όσο το δυνατόν πιο άδειο για να καταφέρουμε να έχουμε αξιόπιστη υπερηχογραφική εικόνα. Κατά τη διάρκεια της μελέτης όγκου ένας καθετήρας θα τοποθετηθεί στην ουρήθρα. Ο καθετήρας βοηθά στην ευκρινή διάκριση της ουρήθρας κατά τη διάρκεια της μελέτης. Ο καθετήρας θα αφαιρεθεί αμέσως μετά τη διαδικασία.
Ο όγκος του προστάτη καθώς και η θέση της ουρήθρας και του ορθού καταγράφονται κατά τη μελέτη του όγκου.
Στη συνέχεια το ειδικό λογισμικό βραχυθεραπείας διαμορφώνει ενα τρισδιάστατο μοντέλο και επίσης παράγει το πλάνο της δοσολογίας. Αυτό το πλάνο είναι μοναδικό για κάθε ασθενή και προσδιορίζει τη θέση και τον αριθμό των ραδιενεργών κόκκων που απαιτούνται. Στη συνέχεια γίνεται η παραγγελία των κόκκων ξεχωριστά για κάθε ασθενή.
Σε ορισμένες περιπτώσεις, όταν ο όγκος του προστάτη είναι μεγάλος (μεταξύ 50 -80cc) υπάρχει η πιθανότητα να χρειαστεί να προηγηθεί τρίμηνη ορμονική θεραπεία προκειμένου να σμικρυνθεί ο προστάτης και έτσι να είναι δυνατή η εμφύτευση των ραδιενεργών κόκκων.
Η εισαγωγή στο νοσοκομείο γίνεται συνήθως την ημέρα της θεραπείας. Η κατάλληλη προετοιμασία του εντέρου είναι και εδώ απαραίτητη.
Η επέμβαση γίνεται υπό γενική αναισθησία στο χειρουργείο. Η εμφύτευση των ραδιενεργών κόκκων γίνεται υπο την καθοδήγηση διορθικού υπερήχου, χρησιμοποιώντας ειδικές βελόνες που εισάγονται δια του περινέου. Κάθε βελόνα βοηθά στην εισαγωγή 2-6 κόκκων και, συνήθως, χρησιμοποιούνται 16-26 βελόνες για την εισαγωγή 40-120 κόκκων.Οι κόκκοι ειναι προσαρτημένοι σε ένα απορροφήσιμο νήμα, το οποίο εξασφαλίζει την παραμονή τους στο σημείο της εμφύτευσης. Οι κόκκοι παραμένουν στο σημείο της εμφύτευσης μόνιμα. Ενας ουρηθρικός καθετήρας τοποθετείται κατά τον ίδιο τρόπο όπως και κάτα τη μελέτη όγκου με τη μόνη διαφορά πως τώρα παραμένει μετά την επέμβαση συνήθως μέχρι το επόμενο πρωί.
Η ακράτεια ούρων μετά απο βραχυθεραπεία προστάτη είναι ένα εξαιρετικά σπάνιο φαινόμενο. Η διεθνής βιβλιογραφία αναφέρει ποσοστό ακράτειας μετά βραχυθεραπεία μικρότερο του 1%.
Οι στύσεις μπορεί να επηρεασθούν με τη βραχυθεραπεία. Η πιθανότητα είναι μικρότερη σε νεότερους ασθενείς, οι οποίοι δεν είχαν προβλήματα στύσεως πριν τη θεραπεία και τείνει να επηρεάζει περίπου 25% των ασθενών μας μετά τη θεραπεία. Πρόσφατες μελέτες έχουν δείξει πως η πιθανότητα στυτικής δυσλειτουργίας είναι μικρότερη συγκρινόμενη με άλλες θεραπείες, όπως η ριζική προστατεκτομή. Η επιπλέον θεραπεία με φάρμακα, όπως το Viagra, είναι συνήθως αποτελεσματική στο 80% των ασθενών με δυσκολίες στην επίτευξη ή διατήρηση ικανοποιητικής στύσης.
Θα είστε ικανός να επιστρέψετε στις καθημερινές σας δραστηριότητες (εργασία, ψώνια κτλ) εντός ολίγων ημερών. Παρόλα αυτά, συνιστάται η αποφυγή βαρειάς εργασίας ή το σήκωμα βάρους για τις πρώτες δυο εβδομάδες.
Μπορείτε να κοιμάστε στο ίδιο κρεβάτι με τη σύντροφο σας εφόσον δεν είναι έγκυος. Η σεξουαλική επαφή, με τη χρήση προφυλακτικού, μπορεί να αρχίσει ένα μήνα μετά τη θεραπεία αν το επιθυμείτε. Ο λόγος της αρχικής χρήσης προφυλακτικού είναι η πολύ σπάνια περίπτωση κάποιου απο τους κόκκους να «ξεφύγει» στο σπέρμα.
Το σπέρμα σας μπορεί να έχει σκούρο καφέ ή μαύρο χρώμα τον πρώτο καιρό. Αυτό είναι φυσιολογικό και είναι αποτέλεσμα μικρής αιμορραγίας που συνέβη κατά τη θεραπεία. Μετά απο δυο με τρεις εκσπερματώσεις η χρήση του προφυλακτικού δεν είναι πλέον απαραίτητη.
Πολλοί ασθενείς ανησυχούν για το αν οι εμφυτευμένοι κόκκοι ενέχουν κάποιο κίνδυνο έκθεσης σε ραδιενέργεια της οικογένειας τους ή φίλων. Είναι σημαντικό να θυμάστε, πως ενώ οι κόκκοι είναι ραδιενεργοί εσείς δεν είστε.Οι σωματικές σας αππεκρίσεις (ούρα, κόπρανα κτλ) δεν είναι ραδιενεργά. Επίσης δεν υπάρχουν επίσημοι περιορισμοί στις δραστηριότητες σας μετά την επιστροφή σας στο σπίτι. Παρόλα αυτά, προτείνουμε τη λήψη των ακόλουθων μέτρων για τους δυο πρώτους μήνες μετά τη βραχυθεραπεία. Μετά τους δυο αυτούς αρχικούς μήνες τα επίπεδα ραδιενέργειας μειώνονται αισθητά και έτσι μπορείτε να επιστρέψετε στην φυσιολογική σας καθημερινή ζωή.
Ο ουρολόγος Στέλιος Βούλγαρης (απεικονίζεται αριστερά) είναι επιστημονικός υπεύθυνος του μοναδικού στη Βόρεια Ελλάδα Κέντρου Βραχυθεραπείας Προστάτη. Στην ενότητα αυτή μπορείτε να μάθετε περισσότερα για την πορεία κάποιων απο τους ασθενείς οι οποίοι έχουν υποβληθεί σε βραχυθεραπεία προστάτη απο την ομάδα του κ Βούλγαρη.